De grondwet bepaalt dat iedereen het recht heeft op onaantastbaarheid van zijn lichaam. Door vaccineren verplicht te stellen zou een inbreuk worden gemaakt op dit grondrecht. Dus nee, u mag uw werknemers niet verplichten tot vaccinatie. Een uitzondering op dit grondrecht is alleen mogelijk als dit bij wet is bepaald. Vooralsnog kennen wij geen algemene wettelijke vaccinatieplicht voor het Corona-virus. Een werknemer mag derhalve weigeren zich te laten vaccineren. Een werkgever kan een werknemer dus niet verplichten zich te laten inenten. Ook niet op basis van de wettelijke plicht die elke werkgever heeft om te zorgen voor een veilige werkplek en veilige arbeidsomstandigheden.
Een werkgever mag haar werknemers wel vriendelijk verzoeken zich te laten vaccineren. Maar wees daarbij voorzichtig. Doet u dit te vaak of te stellig, dan kan dat door werknemers worden ervaren als onevenredige druk. En daarmee als toch een (niet toegelaten) verplichting zich te moeten laten vaccineren.
Toch uitzonderingen mogelijk?
In bepaalde situaties kan van een werknemer mogelijk toch worden verwacht worden dat hij zich laat vaccineren. Een werknemer kan dan niet met succes een beroep doen op het betreffende grondrecht. De grondwet heeft namelijk zogeheten verticale werking: het is van toepassing tussen de overheid en de burger. En daarmee niet rechtstreeks tussen een werkgever en een werknemer. Een werknemer kan wel een beroep doen op het grondrecht van de onaantastbaarheid van het lichaam, maar moet dit dan doen via de band van het goed werkgeverschap en goed werknemerschap.
Daarbij komt het aan op een belangenafweging. Om een werknemer te kunnen verplichten zich te laten vaccineren, moet de werkgever zodanig zwaarwegende belangen hebben, dat die een inbreuk op het grondrecht rechtvaardigen.
Neem als voorbeeld de zorgmedewerker die in een verzorgingstehuis werkt met (kwetsbare) ouderen. Inmiddels is wel duidelijk geworden dat een besmetting met het Corona-virus voor ouderen fataal kan aflopen. Wat dat betreft heeft een verzorgingstehuis alle belang erbij om de kans op besmetting van de ouderen en het personeel met het Corona-virus zo klein mogelijk te houden. Het gevaccineerd zijn van het personeel zal daaraan kunnen bijdragen. In een dergelijke situatie zou het belang van het verzorgingstehuis bij het laten inenten van het zorgpersoneel mogelijk zwaarder kunnen wegen dan de persoonlijke belangen van de werknemer om dit te weigeren.
Mag ik dan wel vragen of de werknemer is gevaccineerd?
Nee, ook dat mag niet. En ook niet of hij van plan is zich te laten inenten. Dit is namelijk in strijd met de privacywetgeving (Algemene verordening Gegevensbescherming). Als een werkgever het toch vraagt, hoeft de werknemer deze vraag niet (naar waarheid) te beantwoorden. Uitzondering op dit alles is wanneer de werkgever de uitdrukkelijke toestemming heeft gevraagd aan haar werknemers om dit te mogen vragen. Deze toestemming moet dan wel door de werknemers in alle vrijheid en zonder enige druk zijn gegeven. Maar in een arbeidsrelatie wordt dat wel bijzonder lastig. Er is namelijk sprake van een gezagsverhouding en daarmee van een ongelijkwaardige relatie. Werknemers kunnen daarbij ervaren dat zij hun toestemming onder de nodige druk moeten geven. Daarmee kunnen vraagtekens gezet worden bij de “vrijwilligheid” van de gegeven toestemming.
Sparck ondersteunt u graag bij al uw juridische vragen, neem contact met ons op en we helpen u verder.