Bij ontslag van werknemers wegens bedrijfseconomische redenen gelden complexe spelregels. Bij het invullen van (deels) nieuwe functies wordt het pas echt ingewikkeld.
Bij ontslag om bedrijfseconomische redenen moet een werkgever bij het bepalen
van de ontslagvolgorde in beginsel het afspiegelingsbeginsel toepassen. Als een unieke functie vervalt, hoeft deze niet te worden meegenomen in de afspiegeling. Afspiegeling is ook niet aan de orde als een categorie uitwisselbare functies geheel
vervalt. Uitwisselbare functies zijn in onderlinge samenhang bezien, naar functie-inhoud, vereiste kennis, vaardigheden en competenties en de tijdelijke of structurele aard vergelijkbaar en naar niveau en beloning gelijkwaardig.
Daarbij geldt voorts dat de functies wederzijds uitwisselbaar moeten zijn. Na het bepalen van de ontslagvolgorde moet de werkgever nagaan of de boventallige werknemers te herplaatsen zijn in een passende functie.
Bij herplaatsing in een passende functie mag de werkgever in beginsel die werknemer selecteren die hij voor de functie het meest geschikt acht. Indien een nieuwe functie ontstaat, dient de werkgever te beoordelen of deze functie uitwisselbaar is met de vervallen functie. Indien dat het geval is, moet de werkgever de functie aanbieden aan de werknemers die de vervallen functie vervulden. Als er in de nieuwe functie minder arbeidsplaatsen beschikbaar zijn dan er voorheen in de vervallen functie waren, moet er omgekeerd worden afgespiegeld. Aan de hand van het afspiegelingsbeginsel dient de werkgever te bepalen welke werknemer het laatst voor ontslag in aanmerking kwam. Die werknemer dient als eerst te worden geplaatst in de nieuwe functie. Vervolgens dient de werkgever de werknemer die als voorlaatst voor ontslag in aanmerking kwam in de nieuwe functie te plaatsen, en zo verder.
Als de nieuwe functie niet uitwisselbaar is en als er ook geen deel van het werk uit de vervallen functie terugkomt in de nieuwe functie, kan de meest geschikte werknemer worden geselecteerd voor de nieuwe functie. De vrijheid om de functie aan te bieden aan de meest geschikte werknemer wordt beperkt als een functie geheel vervalt en een deel van die functie terugkomt in de nieuwe functie. Indien er in dat geval meerdere geschikte werknemers zijn voor de nieuwe functie, moet op basis van het omgekeerde afspiegelingsbeginsel worden bepaald aan welke werknemer deze functie als eerst moet worden aangeboden. Bij het selecteren van geschikte werknemers is het van belang dat de selectieprocedure objectief en inzichtelijk is. De verplichting tot het aanbieden van de functie op basis van de hoogste afspiegelingsrechten geldt niet ten aanzien van werknemers die niet geschikt zijn, maar wel door om-of bijscholing geschikt te maken zijn. Resteren er daarna nog arbeidsplaatsen, dan kunnen daarvoor de meest geschikte werknemers worden geselecteerd.
Tevens kan het omgekeerd afspiegelen aan de orde zijn bij de wederindiensttredingsvoorwaarde. Indien er namelijk binnen 26 weken na het vervallen van een functie een vacature ontstaat met betrekking tot dezelfde werkzaamheden, dient de werkgever de werknemer die als laatst in aanmerking kwam voor ontslag als eerste in de gelegenheid stellen de vroegere werkzaamheden te hervatten.
Bovenstaand artikel is geschreven door Karol Hillebrandt en Lisa van den Goorbergh en eerder verschenen in het Advocatenblad.
Sparck ondersteunt u graag bij al uw juridische vragen, neem contact met ons op en we helpen u verder.